Czarniecki

            Stefan Czarniecki urodził się w 1599 r. w rodzinnej wsi rodziny Czarnieckich Czarncy w ówczesnym powiecie chęcińskim, jako szósty syn Krzysztofa i Krystyny z Rzeszowskich. Rodzina Czarnieckich należała do średniozamożnej szlachty. Krzysztof Czarniecki ojciec dziesięciu synów i jednej córki, musiał usilnie zabiegać by w przyszłości jego potomstwo nie zaznało biedy w wyniku podziału rodzinnego majątku na niewielkie nadziały. Dlatego też pięciu synów, wśród których był Stefan, musiało szukać kariery i majątku przez służbę wojskową, dwóch zostało przeznaczonych do stanu duchownego.

            Patron Naszej Szkoły rozpoczął służbę wojskową około 1620 roku. Autorzy herbarzy szlacheckich Adam Boniecki i Kasper Niesiecki, a za nimi wielu historyków polskich piszących w XIX i pierwszej połowie XX wieku, za początek kariery wojskowej Stefana Czarnieckiego przyjmowali 1625 r. , co jak słusznie zauważył najwybitniejszy biograf Stefana Czarnieckiego Adam Kersten, byłoby dość późno zważywszy, iż Stefan miałby wówczas 25-26 lat, a przeciętnie młody szlachcic zaczynał służbę wojskową w wieku 17-18 lat. Jak udowodnił Adam Kersten, przesunięcie daty początku kariery wojskowej Stefana Czarnieckiego przez jego hagiografów na lata 162 –1626, wiązało się z faktem, iż pierwsze żołnierskie kroki stawiał w chorągwiach cieszących się złą sławą tzw. lisowczyków. Ci nie znający lęku żołnierze nie otrzymywali żołdu i żyli z wojny i dla wojny. W czasie pokoju byli równie ciężcy dla współobywateli jak wrogie wojska, a szlachta polska niejednokrotnie domagała się surowych kar dla lisowczyków za ich grabieże. Stąd prawdopodobnie wstydliwie przemilczano fakt, iż późniejszy bohater narodowy miał w swej biografii epizod związany z lisowczykami.

            Pierwsza większa kampania wojenna, w której uczestniczył Stefan Czarniecki to bitwa pod Chocimiem z 1621 r. , kiedy udało się armii Rzeczypospolitej zatrzymać wielki najazd turecki. Następnie służył pod dowództwem hetmana Stanisława Koniecpolskiego na Ukrainie, po czym brał udział w kampanii pruskiej przeciwko Szwedom w latach 1626 – 1629, gdzie prawdopodobnie był towarzyszem w chorągwi swojego starszego brata Pawła Czarnieckiego. Niestety jeśli chodzi o początek działalności publicznej Stefana Czarnieckiego to często będziemy musieli opierać się na przypuszczeniach, gdyż ani pamiętniki ani źródła tamtego okresu nie zauważały istnienia młodego żołnierza a potem oficera wśród tłumu podobnych mu wojskowych. Dodatkowo często mylono Stefana z jego braćmi również parającymi się żołnierką.

            Po rozejmie ze Szwedami w Altmarku  w 1629 r.  bracia Paweł i Stefan Czarnieccy zaciągają się do armii habsburskiej i biorą udział w wojnie trzydziestoletniej, służąc po rozkazami słynnego wodza Albrechta Wallensteina. Po elekcji Władysława IV wracają do kraju. Znany jest ich udział w kampanii smoleńskiej z lat 1633 – 1634, kiedy to Rzeczypospolitej udało się utrzymać Smoleńsk i inne zdobycze na państwie moskiewskim jeszcze z okresu Wielkiej Smuty. Stefanowi Czarnieckiemu kampania smoleńska przyniosła wielorakie korzyści. Został porucznikiem w chorągwi hetmana polnego Adama Kazanowskiego, a Władysław IV nadał mu za zasługi 200 włók ziemi w miejscowości Popowa Góra. Jego powolny awans w hierarchii wojskowej nabierał tempa.

            Niedługo potem zaszła ważna zmiana w życiu osobistym naszego Patrona, mianowicie w 1637 r. zawarł on związek małżeński z Zofią Kobierzycką, która co ciekawe była córką jego macochy z pierwszego małżeństwa. Małżeństwo z powinowatą wymagało dyspensy, którą udało się uzyskać. Prawdopodobnie główną przyczyną zawarcia tego związku była chęć Stefana by utrzymać w swych rękach rodową Czarncę[1].

oprac.: dr Konrad Krzyżak

[1] Biogram hetmana Stefana Czarnieckiego został opracowany na podstawie jego biografii autorstwa Adama Kerstena – A. Kersten , Stefan Czarniecki 1599-1665, Lublin 2006.